29 may 1918-ci il tarixinə qədər Cənubi Qafqazda istənilən - rus, türk, fars, Azərbaycan mənbələrinə baxdıqda Ermənistan deyilən bir dövlətin olmadığı gün kimi aydın görünür. XX yüzillikdə zaman-zaman Qafqazda məskunlaşmış ermənilərin əli ilə, tarixi Azərbaycan torpaqlarında yaradılmış başabəla Ermənistan dövlətinin təcavüzkar siyasəti ilə xаlqımızın bаşınа bir sırа аğır fаciələr gətirilib. Böyük dövlətlərin yeritdikləri imperiyа siyаsətinin qəddаr və məkrli icrаçısı оlаn ermənilər dəfələrlə аzərbаycаnlılаrа qаrşı etnik təmizləmə, sоyqırımı, repressiyа və depоrtаsiyа törətmiş, xаlqımızı аğır məhrumiyyətlərə, milli fаciə və məşəqqətlərə düçаr etmişlər. Bu qanlı qırğın və köçürülmələrdə yüz minlərlə dinc аzərbаycаnlı milli mənsubiyyətinə görə məhv edilmiş, öz ¬аtа-bаbа yurdundаn didərgin sаlınmışdır. 1920-ci ildə sovet hökumətinin qərarı və erməni millətçilərinin təkidi ilə bizim digər tarixi torpağımız Zəngəzuru da Azərbaycandan ayırıb Ermənistana birləşdirdilər. 1948-1953-cü illərdə xalqımız növbəti deportasiyaya məruz qalmışdır. Bu, sovet hökumətinin Qərbi azərbaycanlılara və bütövlükdə Azərbaycan xalqına qarşı törədilmiş növbəti cinayəti idi.
Təəssüf ki, sоvet hаkimiyyəti illərində SSRİ rəhbərlərinin birtərəfli siyаsət yeritməsi, xаlqımızа qаrşı düzgün mövqe tutmаmаsının nəticəsi idi ki, biz bu faciələr bаrədə vаxtındа və оbyektiv söz demək imkаnınа mаlik оlmаmışıq. Yalnız 1991-ci ildən Аzərbаycаn dövlət müstəqilliyini bərpа etdikdən sоnrа tаriximizə, milli tаleyimizə və keçmişimizə оbyektiv yаnаşmаq imkаnlаrı yаrаnmışdır. Prezident Heydər Əliyevin 26 mаrt 1998-ci il tаrixdə “Аzərbаycаnlılаrın soyqırımı haqqında” verdiyi fərmanda ilk dəfə оlаrаq ermənilərin tаrix bоyu аzərbаycаnlılаrа qаrşı törətdikləri bütün bu fаciələrə, vəhşiliklərə hüquqi-siyаsi qiymət verilmişdir. Həmin fərmаndа аzərbаycаnlılаrın sоyqırımının bütün mərhələləri öz əksini tаpmışdır.

Bu sözləri aia.az-a verdiyi açıqlamada Nəsimi RİH-nin yanında İctimai Şuranın sədr müavini Eltun Süleymanov deyib.

Müsahibimiz qeyd edib ki, Ulu Öndər Heydər Əliyev 1987-ci ilin noyabrında bütün vəzifələrdən uzaqlaşdırılandan iki həftə sonra erməni millətçiləri baş qaldırdılar. Sovet hökuməti onlara dəstək oldu və həm Qarabağda, həm o vaxtkı Ermənistan Respublikasında xalqımıza qarşı növbəti cinayət başlandı. Azərbaycanlılar tarixi diyarı olan Qərbi Azərbaycandan deportasiya edildi. Bütövlükdə 300-dən çox şəhər və kənddə azərbaycanlılar yaşamışlar. Onların hamısı 3 il ərzində Ermənistandan zorla çıxarıldı, qovuldu, bir çoxları öldürüldü, onlara işgəncələr verildi. Sonuncu kəndimiz Nüvədi 1991-ci ilin avqustunda deportasiyaya məruz qaldı. Ulu Öndər Heydər Əliyev erməni şovinizmini və xalqımıza qarşı törədliən vəhşilikləri belə xarakterizə edirdi: “Erməni şovinist millətçilərinin azərbaycanlılara qarşı soyqırımı siyasətinin iki yüz ildən artıq tarixi vardır. Bu mənfur siyasətin qayəsi azərbaycanlıları öz tarixi torpaqlarından qovmaq, bu ərazilərdə mifik “Böyük Ermənistan” dövləti yaratmaq olmuşdur. Müəyyən tarixi dövrlərdə bəzi aparıcı dünya dövlətlərinin planlarına uyğun gələn bu siyasəti reallaşdırmaq üçün ardıcıl olaraq ideoloji, hərbi və təşkilati xarakterli tədbirlər həyata keçirilmişdir. Xalqımızın tarixi kobud surətdə təhrif olunmuş, erməni tarixçiləri və ideoloqları toponimlərimizi, mədəniyyət abidələrimizi öz adlarına çıxmaq üçün davamlı səylər göstərmişlər. Onilliklər boyu davam edən soyqırımı siyasəti total ideoloji təcavüz, terror, hətta ayrı-ayrı vaxtlarda tammiqyaslı hərbi əməliyyatlarla müşayiət olunmuşdur.”

Eltun Süleymanov Qarabağda ərazilərimizin işğalı, bir milyona yaxın soydaşımızın öz torpağımızda, öz Vətənimizdə məcburi köçkün vəziyyətinə düşməsi faktını da bu sovet-daşnak siyaətinin tərkib hissəsi olduğunu qeyd edərək bildirmişdir ki, “30 il davam edən bu mənfur siyasət çox faciələrin əsasını təşkil etdi. Bütöv bir nəsil öz uşaqlığını, gəncliyini məcburi köçkün yaşamaq zorunda qaldı. Təəssüf ki, Qarabağda erməni vəhşilikləri faktiki olaraq heç kim tərəfindən təsdiqlənmirdi. İki dəfə ATƏT-in faktaraşdırıcı missiyası o vaxt işğal altında olan torpaqlara göndərilsə də, az qala hər dəfə ermənilərin bu vəhşiliklərinə haqq qazandırma cəhdləri davam edirdi. BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələri kağız üzərində qalmışdı, icra olunması heç kimin yadına düşmürdü. Qardaş Türkiyədən başqa heç bir dövlət, heç bir təşkilat erməni təcavüzünü öz adı ilə çağırmırdı. Bundan istifadə dən erməni-daşnak rejimi ərazi iddialarından əl çəkmir, tarixi Azərbaycan torpaqlarını talayır, yandırır, təbiətimizi məhv edirdilər.
Bu ədalətsizlik, bu vəhşilik uzun sürə bilməzdi. Bəşəri cinayətə əl atan ermənilər gec-tez cavab verməli olacaqdılar və verdilər də. Müzəffər Ali Baş Komandanı İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Vətən torpaqlarını işğaldan azad edən rəşadətli və müzəffər Ordumuzun uğurlu hərbi əməliyyatları nəticəsində Ermənistan Respublikasının silahlı qüvvələri darmadağın edildi. Düşmən canlı qüvvə və texnika sarıdan böyük itkilər verərək kapitulyasiya aktını imzalamaq zorunda qaldı. Dünya güclərinin həll etmək istəmədikləri problem 44 gün ərzində, özü də böyük Zəfərlə həll edildi. Prezident İlham Əliyevin cari ilin 24 dekabr tarixində Qərbi Azərbaycan İcmasının ziyalıları ilə görüşündə qeyd etdiyi kimi “İki il bundan əvvəl biz öz tarixi missiyamızı şərəflə yerinə yetirərək ədaləti bərpa etdik, düşmənləri torpaqlarımızdan qovduq, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü bərpa etdik. Bu gün azad edilmiş torpaqlarda yaşayırıq, qururuq, yaradırıq, dağıntıları aradan qaldırırıq və dünyaya göstərməyə çalışırıq ki, gəlin, baxın, gözlərinizi açın, bu vəhşilikləri törədən sizin sevimli erməni xalqıdır.”

Eltun Süleymanov fikirlərinə davam edərək bildirmişdir ki, cənab Prezident, Müzəffər Ali Baş. Komandanın ziyalılarla görüşündə səsləndirdiyi “Artıq iki ildir ki, müzəffər xalq kimi yaşayırıq. Tarixi Zəfəri qazanmış xalq kimi biz dünya miqyasında doğrudan da tamamilə yeni bir vəziyyət yaratdıq. İnamını itirmiş xalqlar da bu gün inanırlar, bizə oxşamaq istəyirlər, bizim kimi hərəkət etmək istəyirlər, bizimlə məsləhətləşirlər.” fikri hər bir azərbaycanlı üçün qürurdur, fəxrdir. Lakin unutmamalıyıq ki, ermənilərin zaman-zaman Azərbaycandan zorla, hiylə və məkrlə, ağalarının əli ilə qopardığı torpaqlar hələ də bizi gözləyir. Zəngəzur, İrəvan, Göyçə mahalları hələ də öz sakinlərinin həsrətini çəkir. Hələ də qonaq kimi gəlib bu torpaqlarda məskunlaşan, sonra isə özlərini bu ərazinin “qədim, köklü xalqı” kimi dünyaya sırımağa çalışan erməni məkri davam edir. Lakin onlar yanılırlar ki, azərbaycan 30 il bundan öncəki Azərbaycan deyil. Onun qüdrətli ordusu. Azərbaycançılıq kimi ideoloji silahı, ilham Əliyev kimi Lideri var. O Lider ki, xalqına arxalanaraq tarixi ədalətsizlikıəri bir-bir aradan qaldırmaq qüdrətinə malikdir. Onun “Bizim tarixi torpaqlarımız İrəvan xanlığıdır, Zəngəzur, Göyçə mahallarıdır. Bunu gənc nəsil də, dünya da bilməlidir” fikri də bu qüdrətin təzaharüdür və nəsillərin qan yaddaşına yazılır.”
“Tarixə nəzər salsaq görərik ki, zaman-zaman millətin sınaqlardan çıxması onun daha əzmli, daha yenilməz bir güc halında toparlanmasına səbəb olmuşdur. Bu mənada xalqımız öz müdrik, uzaqgörən rəhbərinin yürütdyü qətiyyətli və ardıcıl siyasət nəticəsində özünə inamı bərpa edərək tarixi ədalətsizlikləri bir-bir aradan qaldırmaq qüdrətini bərpa etmişdir. Cənab prezidentin “Gün gələcək, biz Qərbi Azərbaycanda da gözəl məclis keçirəcəyik və bu günü xatırlayacağıq” mesajı bu qüdrətin addım səsləridir. Bu addım səsləri deyir ki, bəli, o gün mütləq gələcək və biz tarixi torpaqlarımıza mütləq qayıdacağıq!”-deyə müsahibimiz fikrini yekunlaşdırmışdır.

---

---